Sektörün Özellikleri

Kalıp sektörü ülkemizin en avantajlı ve katma değeri yüksek sektörlerinden. Otomotiv başta olmak üzere çeşitli sektörlerde oynadığı anahtar rol sektörü daha da stratejik hale getiriyor. Sektörün ihracat açısından yarattığı katma değer KG başına 15-20 $ civarında. Türkiye ortalamasının 1,5 $ olduğunu düşünürsek kalıpçılık sektörü katma değeri hayli etkileyici.

Katma değeri yüksek ve avantajlı bu sektörde her geçen gün ürün olarak kalıp üreten şirketlerin yanında iç operasyonları için kalıp üreten şirket sayısı da artıyor.

Kalıp şirketlerinin katma değerleri ve karlılıkları iyi olsa da bu tip şirketlerde çeviklik, etkili maliyet yönetimi , proje bazlı iş yönetimi ve terminlere uyum hayati öneme sahip.

Bu kısa girişten sonra gelin birlikte kalıp şirketlerinde yönetimi destekleyecek iyi bir ERP alt yapısının nasıl olması gerektiğine birlikte bakalım.

Geniş açıdan kalıp sektörü denildiğinde

• Kendine has çalışma şekli olan
  • Talebi göreli olarak dalgalanan
  • Potansiyeli yüksek
  • İyi yönetilmesi gereken
  • İşletme çevikliğinin çok önemli olduğu bir sektörden bahsediyoruz.

Bu sektörde müşteri her zaman önce teknik yeterlilik, sonra ürünün doğrulanması ve en nihayetinde proje planına uyum bekliyor.

Sektörün Yazılımdan Beklentileri

Müşterinin bu beklentilerine karşın bir kalıp şirketinde yönetim karlılık, güncel teknolojileri takip edebilmek üzere sürekli yatırım ve potansiyeli değerlendirerek , yeni projelerle sürekli büyümeyi hedefliyor. Bu hedeflerin gerçekleşmesi için bir kalıp şirketinde yönetimin kritik ihtiyaçları;

• Yeni iş fırsatlarını ve teklifleri takip etmek
• Kapasiteyi yönetmek ( boş kapasiteyi doldurmak ve stabil bir kapasite kullanım  oranında kalmak )
• Etkili Proje Yönetimi ( proje zamanlarını tutturmak )
• Maliyetlerimizi iyi yönetmek.
• Karlılığı Garanti Altına Almak

Bu ihtiyaçlara COVIT sonrası tedarikçilerle ve müşterilerle birlikte çalışma araçlarını da eklemek yanlış olmaz.

Bu açıdan bakıldığında bir kalıp şirketinde;

• Bir ticari paket program kullanamazsınız. Çünkü Proje yönetim kültürüne uygun olmayan bu programlar olaylar olduktan sonra size rapor verirler. Kalıp sektöründe ihtiyaç olaylar olmadan önlem almayı sağlayan, riskleri yöneten ve karlılığı garanti edebilen bir sistem kurmaktır.
• Bildik pahalı ERP sistemlerini kullanamazsınız. Çünkü bu tip sistemlerin satın alma maliyetleri çok yüksek. Bu karşılansa bile işletme maliyetleri kalıp şirketinin olması gereken çevikliğine uygun değil. Bu tip sistemlerin bürokrasi getirme riski kalıp şirketleri için önemli bir risk.

Bu iki madde sebebi ile kalıp şirketleri genellikle ( ana şirket bir ERP sistemi yada ticari entegre program kullansa da ) işlerini Excel ve Project gibi sistemlerle yürütmeye çalışırlar.

Kalıp Şirketlerinde Yönetim Odağı

Bu genel durum özetinden sonra bir kalıp şirketinde ERP sisteminin olmazsa olmazlarını maddeler halinde sıralamaya çalışalım. 

Yukarıdaki görselde orta ölçekli bir kalıp şirketinde yönetim odağının ne olduğunu görüyorsunuz.

Buradan hareketle seçmeniz gereken ERP sistemi , yönetimin bu ihtiyaçlarına yine kalıp sektörünün gereklerine uygun biçimde cevap vermek zorunda.

Sistemde Olmazsa Olmazlar

1)     Ürün Gamı – Kalıp – Kalıp Bileşenleri

Kalıp projelerinde proje birkaç ürün gamından oluşabilir. Siz tek bir parça için kalıp yapabileceğiniz gibi birçok parçayı içeren bir projeye de teklif veriyor olabilirsiniz. Bu açıdan sahip olacağını ERP tüm modüllerinde parça-ürün gamı-kalıp ilişkisini iyi yönetiyor olmalı. Parça birden fazla operasyondan meydana geliyorsa ayrı ayrı kalıpların kayıt altına alınabildiği bir kırılım yapısı olmalı. Ayrıca plastik kalıpçılığında yolluk bilgileri vb kritik , kalıp üretimine direk etki edecek hayati bilgilerin sistemde karşılığı olmalı.

2)     Proje Yönetimi

Kalıp projelerinde her müşterinin ayrı bir yoğurt yiyişi , kalıbı üreten şirketin de ayrı bir proje yönetim kültürü olabilir. Kalıp projesinin adımları Toyota kültürü için farklı , Mercedes kültürü için farklı olabilir. Kimi müşteri detaylı bir proje planı takip ederken , kimi müşteri proje evrelerini özet maddelerle  8-10 maddede takip ediyor olabilir. Kalıp şirketinden beklenen müşterilerin proje yönetim raporlama taleplerine karşılık vermesi , diğer yandan da kendi proje yönetim kültürünü kullanarak projeyi zamanında teslim etmesidir.

Proje yönetim kültürünün vazgeçilmezi  Gantt diyagramları , sürükle bırak teknolojileri , aktivite ilişkileri kritik yol analizleri yine aynı yapının içinde olması gerekenler.

Proje yönetim maddesinde bir diğer önemli konu risklerin ve aksiyonların yönetilmesi. Riskler yönetilmezse proje planı yetişmez. Aksiyonlar zamanında tamamlanmazsa proje planı yetişmez. Proje yönetiminden en önemli beklenti riskleri ve koordinasyonu iyi yönetmektir.

Proje yönetim planını her adımda kapsam ile birlikte değiştirebilen yegane konu revizyonlardır. Sistem revizyonları ilişkili biçimde yönetebilir , karşılaştırmalı takip edebilmelidir. Revizyon projenin zamansal ve maliyet hedeflerini değiştirdiği gibi kapsamını da kökten etkileyen önemli bir unsurdur.

3)     Entegrasyon

Kalıp şirketlerinde malzeme listesi girmeye , malzeme kartlarını tek tek tanımlamaya , ürün ağaçlarını tek tek oluşturmaya zaman ve kaynak yoktur. Bunun için çizim programları ( CATIA , SOLID vs ) ile veri entegrasyonu , Excel’den malzeme listesi aktarımı gibi pratik uygulamalar ERP sürecinde devreye alma ve uygulama zorluklarını ortadan kaldırır.

4)     Teklif ve Teklif Parametrelerinin Yönetimi

Kalıp şirketleri her zaman yoğun şekilde teklif üretirler. Bu tekliflerin genel olarak 3 başlığı vardır. Kullanılacak malzeme , yapılacak işçilik ( yada sağlanacak mühendislik hizmetleri ) ve genel gider , kar gibi teklif genel parametreleri. Kalıp şirketleri için hayati odak projenin sadece zamansal açıdan değil , maliyet açısından da planlanan şekilde tamamlanmasıdır. Teklifte malzemeler için maliyet ön görüsü ne ise gerçekte de o olmalı , teklifte ne kadar işçilik harcanacağı ön görüldü isse sonuçta da o kadar işçilik harcanmış olmalı ki karlılık hedefleri tutsun.

Bu hayati takibin yapılabilmesi için sistemde tekliflerin ve teklif maliyet detaylarının kayıt edilebileceği , çevik ve etkili bir yapı bulunmalı. Bu sayede kalıp tamamlandığında maliyetler açısından da planlanan-gerçekleşen analizleri yapılabilsin.

5)     Satın Alma ve Malzeme Yönetimi

Kalıp şirketlerinde bilinen talep ve satın alma operasyonlarının proje yönetimine uygun şekilde düzenlenmiş olması gereklidir. CNC tezgahların önünde işler her zaman iki soru ile yürür. Bu iki sorudan birinin cevabı Hayır ise sistem durur , proje yetişmez. Malzemesi geldi mi? Datası var mı?

Malzemesi Geldi mi? Sorusuna satın alma cevap verecek. Bunun için de proje planına uygun şekilde hangi malzemeyi ne zaman getirmesi gerektiğini bilmesi ve yönetmesi gerekli. Kalıbın standart elemanlarını ( rafta satın alınabilecek her şey ) yönetmek kolay , ancak çelikler , döküm , strafor modeller gibi ana kalemler de tedarikçide proje yönetimini ve ana proje ile etkili koordinasyonu gerektiriyor.

Ayrıca özellikle talep yönetiminden başlayarak , kalıba ait satın almaların ( teklif parametreleri ile ilişkili olarak ) bütçe içinde kalıp kalmadığı etkili bir onay mekanizması ile denetlenmeli. Bu denetim olmazsa maliyetler sapabilir. Yada satın almalar doğru kalıba yazılmayabilir.

Ayrıca fasonların yönetimi de diğer bir hayati konu. Kalıba ait tüm malzemelerin tam zamanında ve doğru yerde olması hayati bir zorunluluk. Her bileşen değişik operasyonlardan geçerek bir bütünün parçası olduğu için bu koordinasyonun gerek şirket içinde atölyeler-tezgahlar ve depolar arasında gerekse şirket dışında fason iş merkezleri arasında etkili olarak yönetilebiliyor olması önemlidir.

6)     Üretim Planlama

Bir kalıbın üretilmesi her zaman malzeme listesi ve satın alma ile başlar. Tabi şirketin içinde aynı anda birçok kalıp projesi yürüdüğü ve bu kalıplara ait parçaların tüm işlemleri aynı tezgah parkında yapıldığı için iş emri , ön görü süreler ve kapasiteyi etkili yönetmek çok önemlidir. Kapasitenin yetmediği haftalarda dışarıdaki fason tezgahlara işleri kaydırmak , tüm bu süreci en ince detayına kadar planlamak ciddi emek ve pratiklik gerektirir.

Planlamacılar genellikle Excel’den vazgeçmek , esneklikle bu işi yapmak isterler. Bu sebeple tüm süreçleri kapsayan bir ERP kullanmak istiyorsanız planlamacılarınıza iş emirlerini pratik olarak açabilecekleri araçlar vermeniz gerekli. İş emirlerinin tezgahlara malzeme ölçülerine ve doluluklarına göre otomatik yükleneceği bir sistem sağlamak zorundasınız. Bu sistem kalıp işinin ruhunu ve olması gereken pratikliği iyi kavramış olmalı.

Alınmış işlerin dışında olması muhtemel işleri de planlamanız gerekir. Ne yaptığını bilen bütün kalıp şirketlerinde kapasite planlama 6-12 aylık süreleri kapsayan etkili yönetilmesi gereken bir süreçtir.

7)     Üretim Yönetimi

Üretim planlamada orta uzun vade ile önümüzdeki haftayı planlamayı başarsanız da gerçekler her zaman bugün ile ilgili. Kalıp şirketinde gelmeyen malzeme , gelmeyen operatör ,arızalanan işler , başka tezgaha , başka fasona kaydırılması gereken işler etkili takip gerektirir.

Üretimi maliyetleri gözetmeden yönetmek işlerin yapılmasını sağlar ama maliyetleri yönetmemek uzun vadede çok büyük riskler taşır.

O yüzden hangi tezgahın , hangi kalıba ne kadar çalıştığını bilmek , her operatörün hangi kalına ne kadar işçilik yaptığını girebilir olmak önemli ve gereklidir.

Maliyetler açısından puantajda yer alan tüm operatör sürelerinin bir kalıpla ilişkilendirilebilmesi önemlidir.

Ayrıca arıza yada diğer duruş sebepleri ile meydana gelen verimsizlikleri takip edebiliyor olmak , verimsizlikleri azaltmak için gereklidir.

8)     Maliyet Yönetimi

Maliyet yönetimi yukarıda saydığımız her şeyin bir sonucu. Kurulacak sistem tüm maliyet unsurlarının kalıplarla eşleştirilmesi , masraf merkezleri ve maliyet merkezlerinin etkili yönetilmesi kalıp şirketinden en önemli unsurun , yani karlılığın garanti altına alınmasını sağlar.

Bu aşamaya kadar kalıp sektörüne özel parametreleri sıralamaya çalıştık. Bunun dışında ERP için seçilecek tedarikçinin sektör tecrübesi , seçilecek ürünün de yukarıda saydığımız bu öz nitelikleri  ruhunda barındırıyor olması çok önemli.

Aksi durumda kalıp şirketinin en önemli özelliği çeviklik zarar görebilir , bürokrasi maliyetlerinizi çok olumsuz etkileyebilir.